Zapraszamy do lektury nowego zeszytu „Postępów Techniki Jądrowej” (1/2025)

Szanowni Państwo,

Z przyjemnością przedstawiam pierwszy tegoroczny numer „Postępów Techniki Jądrowej”, w którym zgromadziliśmy tradycyjnie artykuły oraz doniesienia związane z nauką, technologią jądrową oraz szeroko pojętą atomistyką.
Pierwszy artykuł przygotowany przez prof. Aleksandra Bilewicza przedstawia dorobek 60-letniej kariery naukowej prof. Jerzego Narbutta, jednego z pionierów w dziedzinie chemii jądrowej w Polsce. Autor, będący jednym z jego pierwszych uczniów, opisuje różnorodne osiągnięcia prof. Narbutta, począwszy od jego pracy w Zakładzie Radiochemii, przez badania nad chemią atomów gorących, aż po wkład w energetykę jądrową i rozwój radiofarmaceutyków. Podkreśla jego znaczenie w kontekście technologii odzysku kwasu borowego oraz badań nad chemią koordynacyjną po 1989 r., które miały istotne znaczenie dla zastosowań radionuklidów w medycynie. Artykuł ukazuje wpływ pracy prof. Narbutta na rozwój polskiej atomistyki oraz wyzwania, przed którymi stanęła ta dziedzina w kolejnych dekadach.
Piotr Witkowski w swoim artykule opisuje wysokostrumieniowy reaktor badawczy MARIA, który od ponad 50 lat jest eksploatowany w Narodowym Centrum Badań Jądrowych w Świerku. Reaktor, będący basenowym obiektem jądrowym z ciśnieniowym obiegiem kanałów paliwowych, jest wykorzystywany do produkcji radioizotopów oraz prowadzenia badań z wykorzystaniem neutronów. Autor przedstawia szczegółowe parametry techniczne reaktora, opisując charakterystykę jego pracy oraz najważniejsze prace modernizacyjne, które były wykonane w minionym roku.
W kolejnym artykule prof. Zbigniew Krysiak przedstawia analizę metod pomiaru oraz efektywności inwestycji w reaktory jądrowe typu SMR (Small Modular Reactors). Autor podkreśla, że reaktory jądrowe oferują niższe ceny energii oraz stabilność, co czyni je korzystniejszymi od źródeł odnawialnych, takich jak energia słoneczna czy wiatrowa. W szczególności reaktory typu HTR (High-Temperature Reactor) charakteryzują się najniższymi kosztami produkcji energii elektrycznej (LCOE) oraz pozytywną wartością bieżącą netto (NPV), co wskazuje na obiecujący potencjał polskiego reaktora POLA-HTGR. W artykule zastosowano symulacje Monte Carlo do analizy efektywności finansowej i zarządzania projektami SMR, zwracając uwagę na potrzebę weryfikacji dotychczasowych metod oceny ekonomiczno-finansowej. Autor wskazuje na konieczność opracowania nowych modeli finansowania oraz zarządzania, które uwzględnią różne rodzaje ryzyka oraz zaangażowanie różnych podmiotów w projekty SMR.
Oprócz artykułów, w publikacji uwzględniliśmy także informacje z kraju i ze świata, które umożliwiają na szersze spojrzenie na wydarzenia związane z technikami jądrowymi.
Zachęcam do zapoznania się z wiadomościami z zagranicy. W szczególności warto zwrócić uwagę na osiągnięcia dotyczące paliw termojądrowych, które zostały wykryte podczas demonstracji lasera na tokamaku Joint European Torus. Dodatkowo, w kontekście amerykańskiej energetyki jądrowej, planowane jest ponowne uruchomienie elektrowni Three Mile Island. To tematy, które z pewnością będą miały wpływ na przyszłość technologii jądrowych na całym świecie.
„Bezpieczeństwo radiologiczne” autorstwa Krzysztofa Króla to wyjątkowa publikacja, która w przystępny i interesujący sposób zgłębia szeroki wachlarz zagadnień związanych z bezpieczeństwem jądrowym. Książka ta, będąca mini encyklopedią ochrony radiologicznej, oferuje skondensowane opisy kluczowych problemów, co czyni ją niezwykle wartościowym źródłem wiedzy. Dr Krzysztof Rzymkowski, recenzent tej publikacji, podkreśla jej znaczenie jako wprowadzenia do technik jądrowych dla studentów kierunków związanych z energetyką jądrową.
Marek Bielski w swoim felietonie pt. „Na własne ryzyko!” podejmuje niezwykle istotny temat ryzyka, w kontekście cyklu „Filozofia, metodyka i pragmatyka ryzyka”. Autor zmusza nas do refleksji nad tym, jak zbalansować głębokość analizy z przystępnością dla Czytelnika, aby nie przekształcić ambitnego przedsięwzięcia w jedynie zbiór „dobrych rad”. Jednocześnie zaprasza do wspólnej eksploracji złożonego świata ryzyka, kładąc nacisk na interdyscyplinarne podejście i praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy.
W numerze nie zabrakło także miejsca na refleksję i upamiętnienie wybitnych postaci związanych
z atomistyką. Pragniemy uczcić pamięć Dariusza Witolda Kulczyńskiego i prof. Andrzeja Strupczewskiego, którzy przez wiele lat współpracowali z redakcją Postępów Techniki Jądrowej. Pożegnania te obejmują również Ryszarda Skotnickiego oraz prof. dr. hab. Edwarda Chruściela.
Zachęcam do zapoznania się z lekturą, która mam nadzieję, przyniesie Państwu inspirację do dalszego zaangażowania się w rozwój technologii jądrowych w Polsce. W imieniu redakcji „Postępów Techniki Jądrowej” życzę wszystkim Czytelnikom radosnych i spokojnych Świąt Wielkiej Nocy.

Krzysztof Madaj,
redaktor naczelny