Zapraszamy do lektury nowego zeszytu „Postępów Techniki Jądrowej” (3/2025)

Szanowni Państwo,

Specjalne wydanie czasopisma „Postępy Techniki Jądrowej” z okazji 70-lecia rozwoju atomistyki w Polsce gromadzi informacje poświęcone najnowszym osiągnięciom i wydarzeniom w dziedzinie nauk, historii rozwoju technologii jądrowych oraz przyszłości energetyki jądrowej.
Przewodnikiem po tej niezwykłej historii jest seria artykułów, które ukazują kluczowe momenty w rozwoju instytutów, od powstania Instytutu Badań Jądrowych w 1955 r., aż po dzisiejszą działalność Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej (IChTJ) oraz Narodowego Centrum Badań Jądrowych (NCBJ).
Pierwszy artykuł autorstwa prof. A. Chmielewskiego, dr. Z. Zimka oraz dr. W. Stachowicza poświęcono niezwykłej tematyce wspinaczki na Mount Everest w kontekście naukowym. W publikacji tej autorzy dokonują skrótowego przedstawienia drogi, jaką przeszedł IChTJ w uzyskaniu prestiżowej nominacji na Centrum Współpracujące Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA).
Z kolei artykuł prof. Marka Mrówczyńskiego otwiera cykl refleksji na temat bogatej historii i przyszłości polskiego ośrodka jądrowego NCBJ. W swoim tekście Profesor zabiera Czytelników w podróż długą i pełną zakrętów, od początków Instytutu Badań Jądrowych (IBJ), aż po obecną formę NCBJ. Artykuł nie tylko ukazuje historię rozwoju instytutu, lecz także prezentuje jego aktualną kondycję i perspektywy rozwoju.
Nie zabrakło również opowieści o osiągnięciach technologicznych, takich jak rozwój radiofarmaceutyków, innowacyjne metody sterylizacji medycznej czy nowoczesne technologie radiacyjne, które służą poprawie jakości życia i ratowaniu zdrowia pacjentów.
Zespół składający się z 10 autorów z Ośrodka Radioizotopów POLATOM omawia rozwój technologii produkcji radiofarmaceutyków, w tym osiągnięcia związane z wytwarzaniem jodu-131 oraz innych innowacyjnych metod diagnostycznych i terapeutycznych. Artykuł pokazuje, jak wykorzystanie potencjału naukowego i infrastruktury reaktorów jądrowych, takich jak MARIA, przyczyniło się do ugruntowania pozycji Ośrodka na rynku medycyny nuklearnej.
W kolejnym artykule autorstwa dr Moniki Łyczko oraz dr hab. Przemysława Koźmińskiego autorzy prezentują drogę rozwoju radiofarmaceutyków w IChTJ. Dowiecie się Państwo, jak od początkowych, prostych związków chemicznych naukowcy przeszli do tworzenia nowoczesnych, precyzyjnie dostosowanych radioznaczników, które rewolucjonizują diagnostykę i terapię chorób nowotworowych.
Z kolei dr Magdalena Rzepna, przybliży Państwu niezwykłą polską perełkę technologiczną – Stację Sterylizacji Radiacyjnej Wyrobów Medycznych i Przeszczepów działającą w IChTJ. Autor omawia jak nauka i przemysł współpracują, aby zapewnić bezpieczeństwo milionom pacjentów, oraz jakie innowacje przynosi nowoczesny akcelerator elektronów w ramach Krajowego Planu Odbudowy.
Podczas gdy historia i technologia stanowią fundament tego wydania, nie można zapomnieć także o perspektywach na przyszłość. Prof. Mariusz Dąbrowski omawia kulisy powstania projektu wysokotemperaturowego reaktora HTGR-POLA o mocy 30 MW, będącego kontynuacją polskich osiągnięć w dziedzinie energetyki jądrowej, nawiązując do reaktora MARIA. Autor podkreśla znaczenie wkładu polskich naukowców i inżynierów oraz prezentuje rolę nowego reaktora w rozwoju polskiej energetyki, zwłaszcza w kontekście dążenia do dekarbonizacji i zrównoważonego rozwoju.
Zespół 8 autorów z IChTJ prezentuje artykuł, którego tematem jest rola nauk radiochemii i chemii jądrowej w rozwoju społeczno-gospodarczym Polski. Autorzy przedstawiają sukcesy naukowców, potwierdzone prestiżowymi nagrodami i odznaczeniami, a także opisuje zaangażowanie Instytutu w rozwój energetyki jądrowej.
Ostatni artykuł, dr. Wojciecha Głuszewskiego, przedstawia unikalne właściwości technologii radiacyjnej, umożliwiającej uzyskiwanie efektów chemicznych w całej objętości materiału w dowolnej temperaturze. Artykuł prezentuje wybrane projekty badawcze, które zakończyły się skutecznymi aplikacjami przemysłowymi, pokazując potencjał i przyszłość radiacyjnej obróbki polimerów na skalę globalną.
Oprócz artykułów przedstawiam również informacje związane z jubileuszem 70-lecie rozwoju badań jądrowych w Polsce, II Sympozjum Polskiego Konsorcjum Ochrony Radiologicznej oraz długo wyczekiwanym ponownym uruchomieniem reaktora badawczego MARIA. Zapraszam do lektury.

Krzysztof Madaj,
redaktor naczelny