W dniach 10-11 czerwca 2025 r. w Warszawie odbył się 10. Kongres Przemysłu Jądrowego Europy Środkowej i Wschodniej CEE NUCLEAR POWER & SMR FOCUS 2025 mający na celu zgromadzenie instytucji działających we wszystkich obszarach cyklu życia elektrowni jądrowych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Wydarzenie to, uznawane za kluczowe miejsce spotkań sektora jądrowego w regionie, zgromadziło profesjonalistów z całej branży, aby omówić najnowsze trendy, projekty i technologie w energetyce jądrowej.

Pierwszy dzień konferencji, zatytułowany „Wizja strategiczna i innowacje”, zgromadził ekspertów, przedstawicieli rządów, branży energetycznej oraz naukowców, aby omówić najnowsze trendy, wyzwania i perspektywy rozwoju energii jądrowej w Europie i na świecie. Skupiono się na eksploracji nowych możliwości wykorzystania mocy jądrowych. Prelegenci przedstawili globalną strategię na rok 2030, podkreślając znaczenie energii jądrowej dla bezpieczeństwa energetycznego i osiągnięcia celów zerowej emisji netto. Omówiono rozrastający się krajobraz projektów jądrowych, wyzwania związane z konkurencyjnością w kontekście konfliktów zbrojnych oraz postępy w technologii reaktorów nowej generacji. Szczególnie interesujące były perspektywy przyszłości, wskazujące na rosnące znaczenie energii jądrowej w transformacji energetycznej.

W drugim dniu konferencji uczestnicy mieli okazję wziąć udział w dwóch równoległych sesjach: Sesji 1 poświęconej nowym konstrukcjom, likwidacji obiektów jądrowych oraz postępowaniu z odpadami promieniotwórczymi, oraz Sesji 2 skupionej na technologii SMR oraz innowacjach w dziedzinie zaawansowanych reaktorów. W dyskusji panelowej omówiono wyzwania i rozwiązania w realizacji nowych elektrowni jądrowych, w tym kwestie finansowania, zarządzania ryzykiem. Kolejne prezentacje dotyczyły perspektywy rozwoju energii jądrowej w krajach bałtyckich, rozwojowi łańcucha dostaw dla energetyki jądrowej w Indiach oraz konieczność angażowania młodych naukowców w działania na rzecz walki ze zmianami klimatycznymi w rozwoju sektora jądrowego i fuzji jądrowej.

Instytut Chemii i Techniki Jądrowej odegrał znaczącą rolę w tej konferencji, biorąc udział w niej jako główny partner wspierający organizatorów kongresu „The 10th Central & Eastern Europe Nuclear Industry Congress 2025”. Dyrektor IChTJ – prof. dr hab. inż. Andrzej G. Chmielewski wraz z dr hab. Katarzyną Kiegiel, prof. IChTJ współprzewodniczyli sesji zatytułowanej „SMR-y i zaawansowane technologie jądrowe”. Ponadto Dyrektor Instytutu wygłosił otwierającą kongres prezentację dotyczącą wskaźników poziomu gotowości technologicznej (TRL), w odniesieniu do oferowanych obecnie technologii jądrowych. Przedstawił proces oceny stopnia rozwoju różnych technologii SMR oparty na skali poziomu TRL w rozumieniu zarówno instytucji działających w kraju, w którym ta skala powstała, jak również w Unii Europejskiej i Polsce. Prezentacja skupiała się na rekomendowanych działaniach strategicznych mających na celu przyspieszenie wdrażania technologii SMR i podniesienie ich poziomu dojrzałości technologicznej. Wśród proponowanych działań rekomendowano m.in. wzmocnienie międzynarodowej współpracy w zakresie harmonizacji przepisów, zwiększenie finansowania badań na rzecz testowania i demonstracji prototypów, zachęcanie do partnerstw publiczno-prywatnych w celu inwestycji i komercjalizacji, a także opracowywanie polityk mających na celu integrację SMR z istniejącymi sieciami energetycznymi.

Z kolei prof. Katarzyna Kiegiel wraz z dr Ireną Herdzik-Koniecko przygotowały prezentację pt. „Zaawansowany cykl paliwowy - wyzwania związane z przetwarzaniem wypalonego paliwa”. Głównym wyzwaniem związanym z zagospodarowaniem wypalonego paliwa jądrowego z reaktorów nowej generacji jest konieczność adaptacji obecnych systemów przechowywania i przetwarzania odpadów do nowych typów paliw. Nowe paliwa jądrowe, niezależnie od wybranego cyklu (otwartego czy zamkniętego), wymagają kompleksowych badań i modyfikacji istniejących technologii, ponieważ obecne systemy są zoptymalizowane pod kątem paliw tlenkowych, używanych obecnie, w reaktorach II i III/III+ generacji. Podkreślono fakt, iż ograniczenia mocy zakładów recyklingu oraz przestrzeni na składowanie odpadów wysokoaktywnych stanowią kolejne bariery w efektywnym zarządzaniu odpadami. Reaktory typu LWR, w tym niektóre koncepcje SMR, w porównaniu z reaktorami GenIV, na obecnym stanie rozwoju techniki generują mniej problematyczne odpady w kontekście ich składowania, natomiast reaktory GenIV dążą do zamknięcie cyklu paliwowego. Profesor Kiegiel przedstawiła obecnie badane nowoczesne koncepcje przetwarzania paliwa jądrowego oraz wyzwania i możliwości rysujące się na horyzoncie rozwoju technologii jądrowych, które najprawdopodobniej wkrótce zastąpią obecnie stosowane rozwiązania.

Ponadto Instytut zaprezentował swoją działalność na stanowisku wystawowym, prezentując projekty realizowane w IChTJ związane z chemicznymi aspektami energetyki jądrowej, w tym EURAD-2 („European Partnership on Radioactive Waste Management”), GEMINI 4.0 („GEMINI for Zero Emission”), DEsire („Plan dekarbonizacji krajowej energetyki zawodowej na drodze modernizacji z wykorzystaniem reaktorów jądrowych”) oraz IAEA CRP („Analysis of aspects related to the back-end of the SMR fuel cycle as a step towards the implementation of SMR technology in Poland”). Zaprezentowano także projekty dotyczące innych zastosowań technik jądrowych (non power applications}, m.in. RADOV („RADiation harvesting of bioactive from egg prOteins and their integration in adVanced functional products”), finansowany z programu Euratom Research and Training Programme (EURATOM) w ramach Horizon Europe. A także projekt polsko – chiński TAPEB “Zaawansowane oczyszczanie typowych antybiotykowych ścieków farmaceutycznych za pomocą napromieniowania wiązką elektronów”, finansowany przez MCBiR.