6. ZASTOSOWANIE SORBENTÓW NATURALNYCH I PÓŁSYNTETYCZNYCH DO DEKONTAMINACJI MIĘSA POCHODZĄCEGO OD ZWIERZĄT NAPROMIENIOWANYCH I SKAŻONYCH Cs-137.
J. Gaweł, B. Osiak, M. Niemcewicz
WIHiE Puławy

Gwałtowny rozwój nowych, często niebezpiecznych technologii związanych z energią atomową zwiększa ryzyko skażenia środowiska naturalnego a w konsekwencji zwierząt i człowieka. Zagrożenia płynące z tych źródeł są w głównej mierze wynikiem awarii elektrowni atomowych oraz próbnych wybuchów jądrowych z wydzieleniem się znacznych ilości produktów rozszczepiania. Bardzo ważnym problemem w przypadku katastrofy radiacyjnej może okazać się konieczność dokonywania ocen i uzdatniania produktów spożywczych pochodzących od zwierząt skażonych wewnętrznie radionuklidami. Wnikają one do łańcucha żywnościowego i mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla istot żywych. Głównym źródłem promieniotwórczych skażeń wewnętrznych u ludzi, oprócz drogi inhalacyjnej jest spożywanie skażonego mleka i mięsa. Istotne zagrożenie organizmu człowieka przez wchłonięcie drogą pokarmową pochodzi tylko od niektórych promieniotwórczych produktów rozszczepiania. Szczególne znaczenie ma Cs-137, który gromadzi się głównie w tkance mięśniowej.

Po awariach radiacyjnych i wybuchach jądrowych oprócz skażenia promieniotwórczego może dojść równocześnie do napromienienia zewnętrznego. Badania wykonano na królikach napromienionych dawką subletalną, a następnie skażonych roztworem radiocezu.
W przeprowadzonych badaniach stwierdzono, że bardzo efektywnymi środkami do dekontaminacji skażonego Cs-137 mięsa są różnego rodzaju sorbenty. Czas uzdatniania jest krótki a skuteczność wysoka.

W doświadczeniach prowadzonych przez nas stosowano sorbenty naturalne: bentonit i gleby lessowe a także sorbenty półsyntetyczne: 4a, 5a i 13x. Cechą wyżej wymienionych substancji są unikatowe właściwości sorpcyjne i jonowymienne. Moczenie mięsa skażonego radiocezem w wodnych zawiesinach sorbentów powoduje przemieszczanie się jonów cezu z płynu pozakomórkowego do roztworu, w którym zachodzi proces wymiany jonowej i sorpcji. Dekontaminację przeprowadzano na mięsie rozdrobnionym, co dawało większą efektywność. Pobierano próbki 2g, 10g i 50g. Skuteczność zabiegu wyrażoną w procentach określano w stosunku do próbek nieuzdatnionych.

Dekontaminację przeprowadzano na mięsie rozdrobnionym, co dawało większą efektywność. Pobierano próbki 2g, 10g i 50g. Skuteczność zabiegu wyrażoną w procentach określano w stosunku do próbek nieuzdatnionych.

Największą efektywnością charakteryzował się bentonit. Nieco niższą skuteczność wykazywały pozostałe sorbenty. Związane jest to z różną zdolnością absorpcji i wielkością przemiany jonowej.

Efektywność uzdatniania wynosiła:
Sorbenty naturalne:
- Bentonit: 2g - 95,6%, 10g- 81,2%, 50g - 69,2%
- Gleba lessowa brunatna: 2g - 88,0%, 10g - 80,3%, 50g - 64,9%
- Gleba lessowa odwapniona: 2g - 84,3%, 10g - 75,6%, 50g - 61,8%

Sorbenty półsyntetyczne:
- 4a: 2g - 81,0%, 10g - 69,9%, 50g - 59,6%
- 5a: 2g - 82,6%, 10g - 75,8%, 50g - 60,6%
- 13x: 2g - 82,3%, 10g - 79,5%, 50g - 68,8%

Powrót